wydziedziczenie

Wydziedziczenie marnotrawnego krewnego.

Czasami zdarza się, że z krewnym dobrze wypada się jedynie na zdjęciu. Niestety tego typu konflikty zdarzają się także między najbliższymi: rodzicami, małżonkiem, dziećmi. Przedmiotem sporu, często bywa majątek, i oczekiwania najbliższych do jego natychmiastowego rozdysponowania na ich rzecz. Nie zawsze zaś, osoba ta zasługuje na to, by otrzymać takie przysporzenie, często z pokrzywdzeniem reszty rodziny. Niekiedy z ust najbliższych pada argument: „przepisz działkę, bo po twojej śmierci to wszystko i tak będzie moje”. Jak zatem upewnić się, by niewdzięczny krewny nie otrzymał w spadku nawet złamanego grosza?


Jeżeli spadkodawca chce upewnić się, by spadkobierca ustawowy nie otrzymał po nim żadnego spadku – winien sporządzić stosowny testament.

Jeżeli w testamencie, spadkodawca powoła do całego spadku określone osoby – podstawą nabycia spadku będzie tylko testament, nie zaś tzw. dziedziczenie ustawowe. Spadkobierca ustawowy nie nabędzie wówczas (wprost) majątku spadkowego. Natomiast jeżeli w testamencie, spadkodawca zadysponuje jedynie częścią majątku wchodzącego do spadku, poza dziedziczeniem testamentowym, może także dojść do zwykłego dziedziczenia na podstawie ustawy. Aby zatem pozbawić niewdzięcznego krewnego praw do spadku, trzeba umiejętnie spisać testament (najlepiej u notariusza).

Czy zatem pominięcie krewnego w testamencie to tzw. wydziedziczenie? W potocznym rozumieniu – może i tak, natomiast w sensie prawnym – nie.

By jednak wyjaśnić czym w polskim prawie jest wydziedziczenie, najpierw trzeba wyjaśnić co to jest tzw. zachowek.

Polski ustawodawca przyjął koncepcję, wedle której co do zasady nikt nie może na wypadek swej śmierci rozporządzić majątkiem całkiem dobrowolnie, z pominięciem najbliższych. W tym kontekście, zgodnie z art. 991 §1 kodeksu cywilnego, „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).”. Jak stanowi dalej § 2 w/w artykułu, „jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.”. Innymi słowy, w duużym uproszczeniu, zachowek to prawo do uzyskania częściowej finansowej rekompensaty za nieotrzymaną część spadku przez spadkobiercę ustawowego.

W konsekwencji, pomijając w testamencie spadkobiercę ustawowego, spadkodawca potencjalnie naraża spadkobierców testamentowych na pozew o zachowek.

Co zatem zrobić by uniknąć ze strony niewdzięcznego krewnego roszczenia o zachowek?

Można bądź:

1) przenieść majątek na daną osobę jeszcze za życia spadkodawcy, odpowiednio sporządzoną umową (przed taką czynnością warto zwrócić się do radcy prawnego o poradę prawną, w sprawie rodzaju umowy, która nie niesie ryzyka roszczenia o zachowek), lub
2) wydziedziczyć spadkobiercę ustawowego.

Jak stanowi art. 1008 k.c., „Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.”

Na mocy art. 1009 k.c., „przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.” Oczywiście dla celów dowodowych, im szerszy i bardziej precyzyjny opis przyczyny wydziedziczenia – tym większa pewność, że okaże się ono skuteczne. By mieć większą pewność, że zapis nie zostanie zakwestionowany, warto zatem powierzyć jego redakcję radcy prawnemu. 

Udostępnij

Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin
Share on pinterest
Share on print
Share on email
Uruchom WhatsApp
Napisz do nas.
Porozmawiaj z prawnikiem!
Witamy!

Zapraszamy do kontaktu, od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 - 17:00.