pozwolenie na użytkowanie

Cofnięcie pozwolenia na budowę oddanego do użytku budynku

Porzekadło głosi, że kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera. Jakie natomiast skutki wywołuje uchylenie lub stwierdzenie nieważności pozwolenia na budowę już po oddaniu budynku do użytku?


Rozpoczęcie procesu budowlanego, wiąże się z koniecznością uzyskania szeregu decyzji administracyjnych. W przypadku większych inwestycji, zazwyczaj są to: decyzja środowiskowa (gdy istnieje taki wymóg), WZ (gdy nie ma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego), pozwolenie na budowę i ostatecznie – pozwolenie na użytkowanie (która jest wymagana w sytuacjach wymienionych w art. 55 ustawy prawo budowlane).

Na zasadach ogólnych, w odniesieniu do każdej z tych decyzji może dojść do wznowienia postępowania, lub stwierdzenia jego nieważności.

W szczególności zaś, formalnie możliwym jest uchylenie lub stwierdzenia nieważności pozwolenia na budowę, nawet już po oddaniu budynku do użytku.

W takiej sytuacji, zazwyczaj istnieje konieczność wystąpienia o tzw. decyzję o zatwierdzeniu projektu budowlanego zamiennego (art. 51 ust 4 prawa budowlanego), która będzie konwalidować zaistniałą sytuację (o dopuszczalności powyższego decyduje oczywiście określony stan faktyczny).

Pojawia się jednak pytanie, jak uchylenie lub stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, ma się do późniejszej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie?

W doktrynie istniały różne koncepcje, jaki skutek na decyzję „późniejszą” wywołuje np. wznowienie postępowania w sprawie decyzji jej poprzedzającej.

Pierwotnie zakładano niezależność tych materii, tj. np. uchylenie pozwolenia na budowę po jej zakończeniu i oddaniu obiektu do użytku, pozostawało bez związku ze sprawą dot. pozwolenia na użytkowanie (tak m.in. wyrok NSA z 15.VI.2007 r., sygn. II OSK 975/06: „Wstrzymanie wykonania zaskarżonej do sądu administracyjnego decyzji o pozwoleniu na budowę po wykonaniu robót budowlanych na podstawie tej decyzji i w okresie jej ważności nie pozbawia inwestora uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pozwolenia na użytkowanie i nie ma znaczenia dla oceny, czy wykonany na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę obiekt zrealizowany został zgodnie z warunkami tego pozwolenia.”).

Kolejno NSA stwierdził odmiennie, tj. że między w/w decyzjami istnieje zależność. W wyroku z 6.X.2010 r. sygn. II OSK 1548/09 NSA przyjął, że np. uchylenie decyzji o pozwoleniu na budowę, otwiera możliwość wznowienia postępowania w sprawie pozwolenia na użytkowanie. Ten pogląd był jeszcze do przyjęcia, zważywszy że przepisy kpa ograniczają w czasie możliwość wznowienia postępowania (co do zasady do 5 lat od chwili doręczenia decyzji, lub do 10 lat jeżeli przyczyną wznowienia miałoby być fałszerstwo dowodów lub wykazanie, że decyzja została wydana w wyniku przestępstwa). Zachowana została zatem względna pewność obrotu.

13.XI.2012 r. NSA w składzie 7 osobowym podjął uchwałę (sygn. I OPS 2/12/), iż: „Stwierdzenie nieważności decyzji, w oparciu o którą wydano inną przedmiotowo zależną decyzję, może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji zależnej na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 KPA jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa, a nie do wznowienia postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 KPA.”

Efekt w/w poglądu jest taki, że w obecnym stanie prawnym, decyzja o pozwoleniu na użytkowanie może zostać uznana za nieważną, co niesie za sobą zdecydowanie dalej idące skutki prawne (w tym przypadku przyjmuje się bowiem fikcję, że decyzja była nieważna ex tunc czyli od samego początku, od daty jej wydania. Przez cały okres użytkowania budynku, dochodziło zatem do naruszenia prawa).

Otóż:

Zgodnie z art. 156 § 1 k.p.a. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa. § 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Z powyższego tekstu wynika, że przyczyna wskazana w pkt 2 – nie jest ograniczona czasowo. W teorii prowadzi to zatem do absurdalnej sytuacji, że inwestor nigdy nie uzyska stanu pewności, że np. z winy urzędnika, nie dojdzie do stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie budynku, choćby od daty jej wydania upłynęło wiele lat.

Na szczęście jednak, wyrokiem z 12.V.2015 r. (sygn. P 46/13) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że w/w paragraf 2 jest niezgodny z Konstytucją w „zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy,”.

Od tego czasu, ustawodawca nie dokonał jednak nowelizacji nieważnego przepisu. Nie wiadomo zatem, przez ile lat od wydania przedmiotowej decyzji, istnieje możliwość stwierdzenia jej nieważności z uwagi na „rażące naruszenie prawa”.

W praktyce zatem, na wypadek wszczęcia np.: sprawy o ustalenie nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, jest możliwym, że sprawa ta zostanie zawieszona, do czasu znowelizowania w/w art. 156 par 2 k.p.a.

Czas pokaże, czy, kiedy i w jakim zakresie to nastąpi.

Udostępnij

Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin
Share on pinterest
Share on print
Share on email
Uruchom WhatsApp
Napisz do nas.
Porozmawiaj z prawnikiem!
Witamy!

Zapraszamy do kontaktu, od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 - 17:00.