odwołanie darowizny

Odwołanie darowizny

Lubimy dawać prezenty. Czasami jednak koniecznym jest ich odebranie. Mimo ludowej mądrości o rzekomych konsekwencjach powyższego, odwołanie darowizny rodzi przede wszystkim skutki na tym padole, i to w sferze prawnej. A konkretnie jakie?


Życie potrafi napisać szereg scenariuszy, które bądź przymuszają, bądź uzasadniają odwołanie uczynionej darowizny.

Wychodząc na przeciw takim sytuacjom, ustawodawca przewidział w kodeksie cywilnym przepisy, które regulują materię odwoływania uczynionych nieodpłatnie przysporzeń.

Ustawa rozróżnia dwa zasadnicze przypadki:

1) zgodnie z art. 896 kodeksu cywilnego, „darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych”.

2) natomiast na mocy art. 898 § 1 k.c., „darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.”.

Czym jest owa rażąca niewdzięczność?

Ustawa nie zawiera definicji legalnej tego pojęcia. Jest to tzw. klauzula generalna, która pozwala sądowi ocenić, czy dane zachowanie obdarowanego jest na tyle naganne, że winno zostać napiętnowane w drodze odwołania wykonanej darowizny. Analizując konkretny przypadek, można i warto natomiast sięgnąć do orzecznictwa, które po części rozwija i definiuje to pojęcie.

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 899 § 1 k.c., „darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.”.

Co ważne, oświadczenie o odwołaniu darowizny, mogą złożyć także osoby trzecie – nie tylko sam darczyńca. Stanowi o tym art. 899 § 2 k.c., zgodnie z którym: „spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.”

Należy jednak pamiętać, że „darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.” (art. 899 § 3 k.c.).

W jaki sposób można odwołać darowiznę?

Zgodnie z art. 900 k.c., „odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.”.

Jakie skutki prawne niesie doręczenie takiego oświadczenia?

Osoba obdarowana powinna zwrócić darczyńcy przedmiot darowizny lub złożyć w odpowiedniej formie oświadczenie o zwrotnym przeniesieniu własności danej rzeczy – chyba że kwestionuje ważność, dopuszczalność lub skuteczność złożonego oświadczenia.

W przypadku bezskuteczności wezwania do zwrotu darowizny, darczyńcy pozostaje jedynie wystąpić do sądu. W zależności od charakteru sprawy, może on wystąpić do sądu o wydanie danej rzeczy, lub nakazanie złożenia oświadczenia o zwrotnym przeniesieniu własności do rzeczy (co zazwyczaj dotyczy nieruchomości).

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 902 k.c., „przepisów o odwołaniu darowizny nie stosuje się, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.”.

Domaganie się zatem zwrotu np.: drobnych prezentów przekazanych dziecku z okazji św. Mikołaja – prawdopodobnie nie spotkałoby się z akceptacją sądu.

Z okazji dzisiejszego dnia (6.XII.2016 r.), życzymy wiele radości tak z otrzymanych, jak i darowanych prezentów!

Udostępnij

Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin
Share on pinterest
Share on print
Share on email
Uruchom WhatsApp
Napisz do nas.
Porozmawiaj z prawnikiem!
Witamy!

Zapraszamy do kontaktu, od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 - 17:00.