1.VI.2017 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu Cywilnego modyfikująca zasady odpowiedzialności Inwestora za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Dowiedz się czy Inwestor musi płacić wynagrodzenie podwykonawcy zleconych robót budowlanych.
Umowa o roboty budowlane jest tzw. umową nazwaną, gdyż została ona uregulowana w Kodeksie Cywilnym.
Wykonując roboty budowlane, generalny wykonawca częstokroć posiłkuje się podwykonawcami. W praktyce, często funkcjonowało zjawisko tzw. wykonawcy-wydmuszki. Inwestor realizował roboty za pośrednictwem wykonawcy, który po zakończeniu robót nie regulował swych zobowiązań względem podwykonawców, lecz ogłaszał upadłość. W efekcie setki firm podwykonawczych znajdywało się w trudnej i niekomfortowej sytuacji.
Na szczęście jednak ustawodawca zareagował na takie patologie. Szkoda jednak, że jak zwykle uczynił to z opóźnieniem. Rozwiązaniem tego problemu, miała być instytucja tzw. solidarnej odpowiedzialności Inwestora za zobowiązania wykonawcy względem podwykonawców. Innymi słowy, jeżeli wykonawca nie zapłacił wynagrodzenia swym podwykonawcom, ci mogli dopominać się zapłaty od Inwestora.
Przepisy te nie były jednak pozbawione dziur, a zważywszy że diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach, zaistniała potrzeba uszczelnienia regulacji.
1.VI.2017 r. dojdzie zatem do kolejnej zmiany tego przepisu.
Zgodnie z jego aktualnie obowiązującym brzmieniem:§ 1. W umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców.§ 2. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy.§ 3. Do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora i wykonawcy. Przepis § 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.§ 4. Umowy, o których mowa w § 2 i 3, powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności.§ 5. Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.§ 6. Odmienne postanowienia umów, o których mowa w niniejszym artykule, są nieważne.
W praktyce jednak, często występowały problemy ze stosowaniem tego przepisu. Nieraz bowiem istniały m.in. wątpliwości czy inwestor został prawidłowo powiadomiony o woli zawarcia umowy z podwykonawcą (tj. czy uzyskiwał status tzw. podwykonawcy zgłoszonego). Inwestorzy nagminnie bronili się zarzutem, że choć wiedzieli że wykonawca posługiwał się podwykonawcą, to nie przedłożono im właściwej umowy, lub że w skutek zawarcia aneksu umowa ta różniła się od tej, na którą wyrazili zgodę. Mogli wówczas uchylić się od solidarnej odpowiedzialności za dług wykonawcy.
Od 1.VI.2017 r. sytuacja ulegnie zmianie. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 6471 kodeksu cywilnego:§ 1. Inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót, chyba że w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę. Oznacza to, że odpowiedzialność Inwestora powstanie bez względu na to, czy wyraził on zgodę na daną treść umowy zawartej przez wykonawcę z podwykonawcą. Co więcej, jeżeli Inwestor nie godzi się na zlecenie danego zakresu prac danemu podwykonawcy w toku wykonywania umowy na roboty budowlane – o powyższym musi powiadomić także podwykonawcę. Taka konstrukcja przepisu umożliwia obwarowanie w umowie na podwykonawstwo stosownych klauzul zabezpieczających podwykonawcę na wypadek takiego scenariusza. Co więcej, podwykonawca zyskał uprawnienie do samodzielnego zgłoszenia Inwestorowi faktu zawarcia umowy na podwykonawstwo. § 2. Zgłoszenie, o którym mowa w § 1, nie jest wymagane, jeżeli inwestor i wykonawca określili w umowie, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez oznaczonego podwykonawcę. W tym wariancie, tj. gdy fakt podwykonawstwa wynika z głównej umowy na roboty budowlane, Inwestor nie ma już możliwości uchylenia się od solidarnej odpowiedzialności względem podwykonawcy. Zważywszy jednak na nowy wymóg – wskazania w umowie danych konkretnego podwykonawcy, interes Inwestora jest chroniony, bowiem nie będzie zaskakiwany, że nagle roboty jako podwykonawca wykonać ma zupełnie nieznany mu podmiot. § 3. Inwestor ponosi odpowiedzialność za zapłatę podwykonawcy wynagrodzenia w wysokości ustalonej w umowie między podwykonawcą a wykonawcą, chyba że ta wysokość przekracza wysokość wynagrodzenia należnego wykonawcy za roboty budowlane, których szczegółowy przedmiot wynika odpowiednio ze zgłoszenia albo z umowy, o których mowa w § 1 albo 2. W takim przypadku odpowiedzialność inwestora za zapłatę podwykonawcy wynagrodzenia jest ograniczona do wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy za roboty budowlane, których szczegółowy przedmiot wynika odpowiednio ze zgłoszenia albo z umowy, o których mowa w § 1 albo 2. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym, istniała żywotna potrzeba implementacji podobnego przepisu. Zdarzało się bowiem, że zapisy o solidarnej odpowiedzialności względem podwykonawcy były wykorzystywane po to, by wyciągnąć od Inwestora środki finansowe, mimo niewykonania lub nienależytego wykonania robót przez głównego wykonawcę. Pozostałe paragrafy tego przepisu nie budzą większych wątpliwości: § 4. Zgłoszenie oraz sprzeciw, o których mowa w § 1, wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.§ 5. Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio do solidarnej odpowiedzialności inwestora, wykonawcy i podwykonawcy, który zawarł umowę z dalszym podwykonawcą, za zapłatę wynagrodzenia dalszemu podwykonawcy.§ 6. Postanowienia umowne sprzeczne z treścią § 1-5 są nieważne. Nowelizację tą należy uznać za słuszną i potrzebną. Czas i praktyka pokażą jednak, czy przepis ów nie będzie wymagał kolejnej noweli.
