Proces budowlany pod kątem prawnym i formalnym normowany w większości przepisami ustawy Prawo budowlane, składa się z kilku etapów, z których każdy zakończony jest wydaniem określonej decyzji administracyjnej, jak na przykład decyzją o udzieleniu pozwolenie na budowę, bądź określającej w określonych przypadkach warunków zabudowy. Końcowym etapem większych procesów inwestycyjnych jest postępowanie w sprawie udzielenia pozwolenia na użytkowanie.
Warunkowe pozwolenie na użytkowanie
Niekiedy pozwolenie na użytkowanie budynku zawiera określony warunek, który strona postępowania (inwestor) winna spełnić. Decyzja może też w swej treści zawierać zobowiązanie strony do wykonania określonych czynności w niej opisanych oraz nakładać termin ich wykonania. Pytanie brzmi zatem, co w sytuacji, gdy strona nie dopełni wskazanego w decyzji warunku, bądź nie wykona określonych czynności?
Sytuacje te regulują przepisy ustaw Prawo budowlane oraz Kodeks postępowania administracyjnego. Możliwość wydania przez właściwy organ nadzoru budowlanego decyzji o pozwoleniu na użytkowanie wskazującej termin wykonania robót budowlanych, które na chwilę uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie nie zostały jeszcze wykonane, normują przepisy art. 59 ust. 2 i 3 ustawy Prawo budowlane.
Przepis art. 59 ust. 2 ustawy Prawo budowlane stanowi, iż: „organ nadzoru budowlanego może w pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego określić warunki użytkowania tego obiektu albo uzależnić jego użytkowanie od wykonania, w oznaczonym terminie, określonych robót budowlanych”. Kolejno, przepis art. 59 ust. 3 powołanej ustawy, który stanowi iż „Jeżeli organ nadzoru budowlanego stwierdzi, że obiekt budowlany spełnia warunki, określone w ust. 1, pomimo niewykonania części robót wykończeniowych lub innych robót budowlanych związanych z obiektem, w wydanym pozwoleniu na użytkowanie może określić termin wykonania tych robót”. Dyspozycja przepisu art. 59 ust. 4a ustawy Prawo budowlane nakłada zaś na inwestora obowiązek zawiadomienia organu nadzoru budowlanego o zakończeniu robót budowlanych prowadzonych po przystąpieniu do użytkowania obiektu budowlanego, na podstawie pozwolenia na użytkowanie, a zatem m.in. w sytuacji, gdy pozwolenie na użytkowanie zawiera termin wykonania robót budowlanych związanych z obiektem, które na chwilę uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie zostały jeszcze wykonane.
Co grozi za niezastosowanie się do warunków ujętych w pozwoleniu?
Celem udzielenia odpowiedzi na pytanie o konsekwencje niezastosowania się do określonych warunków lub niewykonania robót bądź czynności, należy sięgnąć do przepisów ogólnych regulujących postępowanie administracyjne. I tak, przepis art. 162 § 1 kodeksu stanowi, iż: „Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja: (…) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku”. Zatem rezultatem nieziszczenia się warunku określonego w tzw. warunkowym pozwoleniu na użytkowanie jest wygaśnięcie decyzji.
Natomiast przepis art. 162 § 2 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego stanowi, iż właściwy organ administracji publicznej uchyli decyzję, jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie dopełniła tych czynności w wyznaczonym terminie. W tym przypadku mamy zatem do czynienia z kompetencją uchylenia decyzji o pozwoleniu na użytkowanie przez odpowiedni organ nadzoru budowlanego – ten, który decyzję wydał.
Zajmowanie budynku dla celów mieszkalnych, usługowych, bądź prowadzenia działalności gospodarczej bez legitymowania się ostateczną decyzją o pozwoleniu na użytkowanie (a z taką sytuacją mamy do czynienia w wypadku stwierdzenia jej wygaśnięcia lub uchylenia) jest niezgodne z przepisami i skutkować może m. in. nałożeniem określonych kar finansowych, zobligowaniem do wykonania określonych czynności oraz uzyskania pozwolenia na użytkowanie – w wypadku woli dalszego użytkowania budynku, a także oczywiście zobowiązaniem do opuszczenia budynku zajmowanego bez wymaganych pozwoleń.