Nie ma legalnej definicji separacji. Ustawodawca zamiast takowej, określił skutki, jakie wywołuje jej orzeczenie.
W uproszczeniu, separacja powoduje w zasadzie te same skutki co rozwód, przy czym nie można zawrzeć innego małżeństwa. Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia, m.in. ustaje wspólnota majątkowa małżeńska.
Warunki uzyskania separacji, są zbliżone do wymogów koniecznych do uzyskania rozwodu (z drobnymi wyjątkami).
Z założenia, instytucja ta miała być czymś, służącym naprawie małżeństwa. W praktyce jednak, jest to alternatywa rozwodu dla tych, którzy nie chcą jego orzeczenia np. z przyczyn światopoglądowych czy religijnych. W tym kontekście, istnienie przepisów o separacji pozwala uzyskać te same skutki co rozwód (np. ustanie wspólnoty majątkowej małżeńskiej), przy jednoczesnym zapewnieniu spokoju ducha.