opodatkowanie spółek osobowych i kapitałowych

Opodatkowanie spółek osobowych i kapitałowych

Zagadnienie rozliczeń podatkowych w spółkach handlowych jest materią niezwykle szeroką, co w połączeniu z dynamicznymi zmianami ustaw podatkowych może niejednokrotnie stanowić źródło problemów dla podmiotów decydujących się na taką formę prowadzenia działalności gospodarczej. Celem dzisiejszego wpisu jest przybliżenie podstawowych zasad opodatkowania dochodów uzyskiwanych w związku z działalnością spółki osobowej oraz spółki kapitałowej.

Spółki osobowe a kapitałowe

Na samym początku warto przypomnieć sobie kilka ogólnych informacji związanych z charakterystyką i funkcjonowaniem obu rodzajów spółek. W świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), przez spółkę osobową rozumieć należy spółkę jawną, komandytową, partnerską oraz komandytowo-akcyjną. Do spółek kapitałowych zaliczyć możemy bardzo „popularną” spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną, a także prostą spółkę akcyjną, której regulacja wejdzie w życie dopiero w marcu 2021 roku. W odniesieniu do dzisiejszego tematu, najważniejszą różnicą między tymi dwiema grupami spółek stanowi kwestia osobowości prawnej, która zgodnie z art. 12 k.s.h. przysługuje jedynie spółkom kapitałowym. Spółki osobowe pozostają jednostkami organizacyjnymi pozbawionymi osobowości prawnej, określanymi też mianem „ułomnych osób prawnych”. Mogą one jednak we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, przy czym przysługuje jej również zdolność sądowa (art. 8 k.s.h.).

Czy spółka osobowa jest podatnikiem?

Z brakiem osobowości prawnej spółek osobowych wiąże się generalne stwierdzenie, iż w przypadku podatku dochodowego podatnikami są bezpośrednio jej wspólnicy, natomiast sama spółka nie jest uznawana za podatnika (tzw. transparentność podatkowa).

Kluczowym przepisem dla ustalania przychodów z udziału w spółce osobowej (niebędącej osobą prawną) jest art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (znanej szerzej jako ustawa o PIT), a w sytuacji gdy wspólnik spółki osobowej płaci podatek dochodowy od osób prawnych (CIT), będzie to art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (znanej szerzej jako ustawa o CIT). Z obu z nich wywnioskować można, iż przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku i łączy się je z pozostałymi przychodami, przy czym w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych będą to przychody, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej.

Udział wspólnika w zysku określany jest w umowie danej spółki, a w przypadku braku takowych postanowień ustalany jest na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych (np. art. 51 k.s.h.). Należy zaznaczyć, iż w razie braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.

Wysokość podatku dochodowego – spółki osobowe

W sytuacji gdy wspólnik podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zasadę stanowi, iż w przypadku osiągnięcia przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanie następuje wg. skali podatkowej (art. 27 ustawy o PIT), a zatem stawką 17 % w przypadku dochodu nieprzekraczającego 85 528 zł lub 32% jeżeli kwota dochodu przekracza 85 528 zł w danym roku kalendarzowym.

Drugą metodą opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej jest podatek liniowy, o którym mowa w art. 30c ustawy o PIT. Jednolita stawka podatku wynosi tutaj 19%, jednak skorzystanie z tej formy wymaga od rozliczającego się wspólnika złożenia pisemnego oświadczenia o jej wyborze właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.

Zarówno opodatkowanie na zasadach ogólnych (skalą podatkową), jak i podatek liniowy cechuje się tym, że podstawą opodatkowania jest konkretnie dochód, a zatem przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania.

Trzecią możliwością rozliczenia podatku dochodowego przy prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółki osobowej jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, o którym stanowi art. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Trzeba jednak zaznaczyć, iż zgodnie z art. 6 powyższej ustawy, forma ta dostępna jest jedynie dla wspólników spółek jawnych będących osobami fizycznymi. Co więcej, aby skorzystać z ryczałtu, ich przychody pochodzić muszą wyłącznie z działalności prowadzonej w formie wspomnianej spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro.

Stawka ryczałtu uzależniona jest od rodzaju działalności, z której czerpane są przez podatnika przychody. Decydując się na tą formę nie można również zapomnieć o wymaga ona złożenia w tym przedmiocie pisemnego oświadczenia naczelnikom urzędów skarbowych właściwym według ich miejsca zamieszkania przez wszystkich wspólników w terminach analogicznych jak w przypadku oświadczenia dotyczącego podatku liniowego.

Opodatkowanie spółki komandytowo – akcyjnej

Na tle pozostałych spółek osobowych wyróżnia się jednak spółka komandytowo-akcyjna, do której zastosowanie znajdują przepisy ustawy o CIT (art. 1 ust. 3 tejże), co w kwestii opodatkowania dochodu bardzo upodabnia je do spółek kapitałowych, o których będzie jeszcze mowa w dalszej części wpisu. Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć również o opublikowanym w ostatnich dniach projekcie ustawy o zmianie m.in. ustawy o PIT, ustawy o CIT oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Przewiduje on przede wszystkim objęcie od stycznia 2021 roku opodatkowaniem na zasadach określonych w ustawie o CIT spółek komandytowych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej, co byłoby zabiegiem niezwykle zbliżonym wspomnianej wyżej regulacji odnoszącej się do spółek komandytowo-akcyjnych, która weszła w życie w 2014 roku.

Podatek CIT

Przechodząc płynnie do kwestii podatku dochodowego w spółkach kapitałowych, interesującą nas w tym przypadku regulacją jest ustawa o CIT.

Jak już wcześniej wspomniano, spółki kapitałowe zaliczyć można do kategorii osób prawnych. Przychody osiągane przez takie spółki stanowią podstawę do ustalenia dochodu już na poziomie samej spółki, a zatem brak jest tutaj wspominanej wcześniej transparentności podatkowej spółki, z czym wiąże się obowiązek płacenia podatku dochodowego od osób prawnych.

Inny obowiązek podatkowy powstaje natomiast u wspólników tej spółki, lecz dopiero w związku z otrzymaniem przez nich wypłaty dywidendy, co prowadzi do problemu podwójnego opodatkowania. Dla obliczenia podatku dochodowego od osób prawnych istotne jest ustalenie podstawy opodatkowania, którą będzie zasadniczo dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów (art. 18 i art. 7 ustawy o CIT).

Niższy podatek CIT

Zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, domyślna stawka podatku wynosi 19%, jednakże ten sam przepis w pkt 2 ustanawia możliwość skorzystania przez spółki kapitałowe z tzw. niskiego podatku dochodowego w wysokości 9%, lecz wiąże się to z koniecznością spełnienia pewnych warunków.

Po pierwsze, stawka ta możliwa będzie do zastosowania wyłącznie do podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych, których katalog znajduje się w art. 7b ustawy o CIT (w stosunku do nich nadal obowiązującą stawką jest 19%).

Po drugie, spółka kapitałowa nie może przekroczyć limitu przychodów, który wynosi wyrażoną w złotych kwotę odpowiadającą równowartości 1 200 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. Warto przypomnieć, iż projektowane zmiany w ustawie o CIT przewidują zwiększenie tego limitu do 2 000 000 euro w 2021 roku.

Uwagę należy zwrócić również na problem ponownego opodatkowania przy wypłacie dywidendy wspólnikom (akcjonariuszom).

W przypadku powzięcia uchwały o wypłacie dywidendy, wypłacająca spółka jako płatnik jest zobowiązany do pobrania w dniu wypłaty podatku dochodowego, którego stawka dla wspólników opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych wynosi 19% (art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT).

Sytuacja wspólników podlegających podatkowi dochodowemu od osób prawnych jest bardzo podobna, gdyż dywidendy w świetle ustawy o CIT uważane są za przychody z zysków kapitałowych, a zatem obowiązująca ich stawka wynosi również 19%.

W obu sytuacjach podatek ten ma charakter zryczałtowany, więc nie ma w nich miejsca na operację polegającą na pomniejszeniu kwoty przychodu o koszty jego uzyskania.

Podkreślić warto, iż powyżej przedstawione zostały jedynie podstawowe aspekty opodatkowania dochodu w spółkach handlowych. Wspomniane wyżej ustawy podatkowe cechują się wysokim poziomem złożoności, prezentując jednocześnie niemały katalog wyjątków od zasad, a także mechanizmów wymagających od podatnika istotnego rozeznania. W związku z powyższym, każdy przypadek powinien być w praktyce rozpatrywany w sposób indywidualny, przy czym zalecana jest w tym zakresie również konsultacja ze specjalistą w dziedzinie podatków.

Udostępnij

Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin
Share on pinterest
Share on print
Share on email
Uruchom WhatsApp
Napisz do nas.
Porozmawiaj z prawnikiem!
Witamy!

Zapraszamy do kontaktu, od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 - 17:00.